Babür İmparatorluğu’nun gerileme dönemine girmesi ve yönetimin zayıflamasıyla birlikte bazı eyaletler imparatorluktan ayrılmış ve Babürlerden sonra ortaya çıkan eyaletler çeşitli bağımsız devletlerin kaynağı olmuştur. Ekteki yazıda ayrılan bu eyaletlerden bazılarının durumunu inceliyoruz.
Haydarabad
Haydarabad Eyaleti, 1712 yılında Qamar-ud-din Siddiqi tarafından kurulmuştur. Bu kişi, neredeyse tamamen bağımsız bir devlet kurdu. Ancak daha sonra Babür İmparatoru Muhammed Şah’ın çağrısıyla Delhi’ye gitti. Devlet kurma fikrinden vazgeçerek bölgeyi Genel vali olarak yönetmeyi kabul etti. 1724 yılında Asaf Jah unvanıyla Deccan Genel Valisi olarak atandı. Jah hanedanını kurdu. Kendisinden sonra gelenler günümüzde Haydarabad Nizamları olarak bilinir.
Asaf Jah, Deccan’ı sert bir şekilde yönetti, kendisine isyan eden zamindarları ezdi ve güçlü bir yönetim kurdu.Tahtına kendi adayı Enver-ud-din’i vekil olarak tayin etti. 1748’de ölümünden sonra Haydarabad, güçlü komşuları için kolay bir av haline geldi. Avrupalı ticaret şirketleri kendi çıkarları için Haydarabad‘ın iç siyasetine müdahale etmeye başladı.
Bengal
18. yüzyılda Bihar ve Orissa toprakları da Bengal bölgesine dahildi. Bengal’in Diwan’ı Mürşid Kuli Han, Aurangzeb döneminde yöneticiydi. Mughal devletinin yıkılmasından sonra 1717 yılında Bengal’e Subedar (vali) olarak atandı.
Merkezi otoritenin giderek zayıflamasından yararlanan Mürşid Kuli Han’ın yönettiği Bengal bölgesi pratikte bağımsız bir hale geldi. Mürşid Kuli Han ve ardılları Shuja-ud-Daula ve Aliverdi Han zamanında Bengal, uzun bir huzurlu ve istikrarlı dönem yaşadı.
Bu üç hükümdar da ticareti teşvik etti ancak yabancı ticaret şirketleri üzerinde sıkı bir kontrol uyguladı. Aliverdi Han, İngiliz ve Fransız şirketlerinin Bengal’deki mülklerini güçlendirmelerine izin vermedi.
Ancak, Bengal’in sözü edilen üç Nawabı güçlü bir ordu ve donanma kurmayı başaramadı. Ayrıca devlet memurları arasında yolsuzlukları da önleyemediler. Doğu Hindistan Şirketi’nin güç kullanma eğilimini de yok edemediler. Avrupa’daki durum hakkındaki bilgisizlikleri nedeniyle yaklaşan tehlikeyi fark edemediler ve Bengal, Doğu Hindistan Şirketi tarafından fethedilen ilk eyalet oldu
Awadh
Awadh bölgesi Benaras (Varanasi) ve Allahabad yakınlarındaki bazı bölgeleri kapsıyordu. Saadat Ali Han (Burhan-ül Mülk), Babür İmparatoru tarafından Awadh valisi olarak atandı. Ancak kısa süre sonra Awadh, bağımsız oldu. Saadat Han, güçlü bir yönetim kurdu, büyük zamindarların etkisini kırdı ve bölgeye kanun ve düzen getirdi.
Halefi Safdar Jang, Awadh’a uzun bir barış ve refah dönemi yaşattı. Awadh yöneticilerinin otoritesi Delhi’nin doğusunda, Delhiye çok yakın bir konumda olan Rohil-khand bölgesine kadar uzanıyordu.
Mysore
18. yüzyılın başlarında Mysore bir Hindu sultan tarafından yönetiliyordu. Sultanın ölümünden sonra Haydar Ali tahtı ele geçirdi. Haydar Ali, okuma yazma bilmemesine rağmen etkili bir yönetici oldu.
Zayıf ve bölünmüş bir devletken Mysore’u Hindistan’ın önde gelen güçlerinden biri haline getirdi. Orduyu modernleştirdi ve fetihler yoluyla krallığını genişletti. İngilizlerin rakibi olarak ortaya çıkacak kadar güçlüydü.
Rajput Sultanlıkları
Babür gücünün giderek zayıflamasından faydalanan çeşitli Rajput prenslikleri neredeyse bağımsız hale geldi. Ancak Rajput şefleri daha önce olduğu gibi kendi aralarında bölünmeye devam etti. Rajput devletleri birbirleriyle kavgalara ve iç savaşlara girişti.
Rajputlar’ın gücü ve etkisi Kuzey Hindistan’da Marathaların yükselişiyle birlikte azalmaya başladı.
Pencap
Sihlerin son Gurusu Gobind Singh‘in liderliğinde Sih topluluğu siyasi ve askeri bir güç haline geldi. İrandan Nadir Şah Afşar ile Afganistandan Ahmed Şah Abdali’nin istilaları sonucunda Babür imparatorluğunun gücü azalmıştı. Bu durum, Sihlere güçlenme fırsatı verdi. 1765 ve 1800 yılları arasında Pencap ve Cammu’yu kontrolleri altına aldılar. 18. yüzyılın sonunda Ranjit Singh, Sutlej nehrinin batısındaki tüm Sih şeflerini kontrolü altına aldı ve Pencap’ta güçlü bir Sih imparatorluğu kurdu.
Ranjit Singh’in ölümünden sonra Sih devletinde karışıklıklar yaşandı. Topraklarını genişletmek için fırsat kollayan İngilizler Sih bölgesini fethetti.
Babürlerden sonra ortaya çıkan eyaletler Maratha Konfederasyonu
Aurangzeb tarafından hapsedilen Shivaji’nin torunu Shahuji, 1707 yılında Bahadur Şah tarafından serbest bırakıldı. O dönemde Maratha Konfederasyonu Tara Bai tarafından yönetiliyordu. İkisi arasında bir iç savaş çıktı ve Şahu galip geldi.
Shahuji 1713 yılında Balaji Vishwanath’ı Peshwa (Başbakan) olarak atadı. Balaji Vishwanath, tüm gücü kendi elinde topladı ve Marathaların gerçek hükümdarı oldu. Sultan arka plana itildi. Balaji Vishwanath, vergilerin toplanması için Maratha sardarlarına (şeflerine) ayrı alanlar tahsis etti.
Daha sonra başa gelen Balaji Baji Rao, imparatorluğu farklı yönlerde daha da genişletti. Marathaların gücü onun döneminde zirveye ulaştı. Marathalar kısa sürede Delhi’ye kadar ulaştılar ve Babür imparatoruna desteklerini sundular.
Marathalar ile Afgan işgalci gücü Ahmed Şah Abdali arasında önce bir çatışma yaşandı. Daha sonra ortaya çıkan savaş, 1761’de Panipat’ta yapıldı. Marathalar bu savaşta yenildi. Yaklaşık 28 bin asker öldürüldü. Panipat Savaşı, Marathaların Hindistan’daki en büyük güç olarak ortaya çıkma şansını yok etti. İngilizler için bu savaş büyük önem taşıyordu. Marathaların yenilgisi Hindistan’da İngiliz gücünün yükselişinin önünü açtı.
Hintli yerel kuvvetler Babür İmparatorluğu’nu yıkacak kadar güçlüydü ama onu birleştirecek ya da yerine yeni bir şey yaratacak kadar güçlü değildi. Muhtemelen Marathalar, Babür İmparatorluğu’nun parçalanmasıyla ortaya çıkan siyasi boşluğu dolduracak güce tek başlarına sahipti. Ancak siyasi vizyondan yoksundular ve İngilizlere yenik düştüler.
