Punjab bölgesi, önceleri Delhi Sultanlığı’nın kontrolü altındaydı. Bölgeye daha sonra Babür İmparatorluğu geldi. Pencap her iki devletin de önemli bir parçası oldu ve yüzyıllarca Babürlülerin kontrolünde kaldı. Bölgede zaman zaman büyük isyanlar da yaşandı. Afgan kökenli Sur Hanedanı sultanı Sher Shah Suri’nin Punjab’ı yönettiği kısa bir dönem bile oldu.
Durrani İmparatorluğu
Babür İmparatorluğu 18. yüzyılda zayıflamaya başladı. Babürlerden sonra 18. yüzyılın ortalarında Afgan kökenli Durrani İmparatorluğu Pencap’ı ele geçirdi. Daha sonra Maratha İmparatorluğu da Pencap’ın kontrolünü kısa bir dönem eline geçirdi.
Sihler, hem Babür’ün hem de özellikle Afganlı’ların otoritesine karşı isyan ediyorlardı. Durrani İmparatorluğu’na karşı bir gerilla savaşı yürüttüler. 18. yüzyılın sonlarına doğru, Sih’ler bölgede büyük bir güç olarak ortaya çıkmaya başladı.
Sih İmparatorluğu
19. yüzyılın başlarında Pencap’ın kontrolünü Sih İmparatorluğu eline geçirdi.
Sih İmparatorluğu döneminin, Pencap’ın ayrı bir krallıkla yönetildiği modern çağdaki tek dönem olduğu söylenebilir. Sih İmparatorluğu, Maharaja Ranjit Singh’in saltanatı boyunca Pencap’ta baskın güç olarak kaldı. Ancak imparatorluk, Ranjit Singh’in ölümünden sonra iç çatışmalar nedeniyle dağılmaya başladı.
19. yüzyılın ortalarında Sih İmparatorluğu ile İngiliz Doğu Hindistan Şirketi arasında savaş çıktı. İkinci Anglo-Sih savaşı olarak bilinen bu savaş, Mart 1849’da Sih güçlerinin tam bir yenilgisi ve Sih İmparatorluğu topraklarının İngilizler tarafından ilhak edilmesiyle sona erdi.
İngiliz Dönemi
İngiliz sömürge dönemi tüm Hindistan için kaynakların sömürülmesi ve yerli halka karşı ayrımcılık hikayeleri ile doluyken, Pencap için durum o kadar da kötü olmadı. Pencap bölgesinde yüz seneden daha fazla bir süre kaos ve istikrarsızlık hüküm sürmüştü. Bölgede uzun vadeli istikrarın olduğu son dönem, Babür dönemiydi. Ardından isyanlar, baskınlar, işgaller, savaşlar vs. yaşanmıştı. Bütün bunlar bölgeyi harap etmişti. İngiliz sömürge dönemi, her şeye rağmen bölgede büyüme ve gelişmeye izin veren bir istikrar getirdi. İngiliz yönetimi, eski ilkel yasaları modern yasalar ve prensiplerle değiştirdi. Telgraf hatları ve demiryolları gibi modern iletişim ve ulaşım biçimleri kuruldu. İngiliz eğitim sistemi kuruldu ve eskiden sadece toprak sahibi seçkinlerin sahip olabildiği kamu yönetimi yetkisine ve becerisine sahip yeni bir orta sınıf oluşmaya başladı. Bu sınıf, bölgenin kalkınmasında çok önemli rol oynadı.
1857 yılındaki başarısız isyanın ardından İngilizler, Hint ordusu için Pencap’tan yoğun bir şekilde asker toplamaya başladı. Pencap’ta tarıma elverişli olmayan çorak bölgelerin tamamını verimli tarım arazilerine dönüştüren devrim niteliğinde bir tarım sistemi kuruldu. Pencap’taki kapsamlı sulama sisteminin temelleri atıldı. Yeni kasaba ve şehirlerin oluşumuna izin verildi. Bütün bunlar Pencap’ı Hindistan’ın en zengin eyaletlerinden birisi haline getirdi.
Pencap’taki huzursuzluk 20. yüzyılda tekrar yükselmeye başladı. Bunun arkasında birkaç faktör vardı. Tarım reformuna ilişkin adil olmayan mevzuat, sömürgecilik karşıtı duyguların yükselişi, siyasi baskılar ve Birinci Dünya Savaşı bunun sebeplerinden bazılarıydı. Bütün bunlar, İngilizleri yerel halkın daha fazla söz sahibi olmasına ve siyasete katılımına izin vermeye zorladı. Sonuçta, yerelden seçilmiş politikacıların eyaleti yöneteceği Pencap Yasama Meclisi kuruldu.
Punjab’ın bölünmesi
İngiliz Hindistanı’nın, Hindistan ve Pakistan olarak ikiye bölünmesine karar verildikten sonra Pencap’ın da ikiye bölünmesi kaçınılmazdı.
Ortaya çıkacak olan iki yeni ulusun ayrımı dini çizgide olacaktı. Pencap eyaleti Müslümanların çoğunlukta olduğu bir eyaletti. Ancak müslümanlarla öteki dinler arasındaki nüfus farkı çok fazla değildi. 1941 Sayımına göre, nüfusun sadece %53.2’si Müslümandı.
Cinnah ve diğer Müslüman Birliği liderleri, Pencap’ın tamamının Pakistan sınırlarında olmasını istemişti. Buna Hindu ve Sih çoğunluğunda olan bölgeler de dahildi. Ancak, Hindistan’ın Kongre partisi liderleri bunu asla kabul etmedi. Böylece Müslüman Birliği’nin tüm eyalette hak iddia etmesini engellediler. 1947 yılında ilan edilen Hindistan Bağımsızlık Yasası, Pencap bölgesinin iki ulus arasında bölüneceğini ilan etti. Bölünmenin kesin sınırları Sir Cyril Radcliffe tarafından belirlendi. Pencap’ın bölünmesi konusunda Pencap’taki birçok kişi İngilizleri suçlar, ama gerçek böyle değildir.
Punjab’ın bölünmesi büyük şiddet olaylarının yaşanmasıyla ve binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı. Pencap’ın Müslüman çoğunluklu batı bölgeleri, Pakistan’ın Pencap eyaleti oldu ve Hindu/Sih çoğunluklu doğu bölgeleri, Hindistan’ın Pencap eyaleti oldu. Ancak sahada işler o kadar basit değildi. Pek çok Sih ve Hindu, nesillerdir Pakistan’ın Pencap bölgesinde ve birçok Müslüman da Hindistan’ın Pencap bölgesinde yaşıyordu.
Bölünme, her iki taraftaki azınlık gruplarına karşı yükselen bir toplumsal şiddetle sonuçlandı. Bir gecede kendilerini sınırın yanlış tarafında bulan insanlar kitlesel göçe başladı. Her iki tarafta da sınırın kendi tarafındaki azınlıkları hedef alan kışkırtıcılar vardı. Bu kışkırtmalar diğer tarafta misillemelerle sonuçlandı ve sonunda büyük ölçekli katliamlar yaşandı. Her iki taraftaki hükümetler deneyimsizdi ve kimse böyle bir olayın yaşanabileceğini öngörmemişti. Her iki hükümet de şiddete son verilmesi çağrısında bulundu, ancak bunu dinleyen olmadı. Bölünme sırasında yaklaşık 12 milyon insanın yerinden edildiği ve göçe zorlandığı tahmin edilmektedir. Toplam ölüm sayısı, çelişkili raporlar nedeniyle kesin olarak bilinmiyor. Ancak tahminler, sayıyı 500 bin ile 2 milyon arasında bir yere yerleştiriyor.
Punjab’ta ulus inşaası
Tek bir Pencap milleti oluşturma fikri uygulanabilecek bir öneri değildir. Pencap kimliği oldukça yeni bir kimliktir ve bir ulus yaratma niteliğinden uzaktır. Pencap bölgesi yüzyıllar boyunca Türkler, Farslar, Afganlar, Keşmirliler vb. gibi birçok farklı insan grubunun göçlerine ev sahipliği yapmıştır. Pencap halkı birçok farklı kabile veya kökenden gelme insanlardır. Ortak bir dile sahiptirler ama onları bir arada tutan bağlar gevşektir.
Tarihin uzun bir döneminde Pencap bağımsız bir ülke olamadı. Daha çok başka imparatorlukların bir parçası ve eyaletleriydi. Delhi Sultanlığı, Babür İmparatorluğu ve Durrani İmparatorluğu, Pencap’ı uzaktan yöneten imparatorlukların örnekleridir. Bunun tek istisnası Sih İmparatorluğu dönemi oldu.
Pakistan Başbakanı Imran Khan Peştun kökenli bir Pencaplıdır, önceki başbakan Navaz Şerif de Keşmir kökenli bir Pencaplıydı.
İngilizler Pencap’ı yok etmedi. İngilizlerin sıklıkla suçlandığı şey Pencap’ın bölünmesinden sorumlu olduklanıydı. Ancak bölünmeyi önerenler İngilizler değil, Gandi’nin liderliğindeki Kongre Partisiydi. Çünkü Hindu ve Sih çoğunluğa sahip bölgelerin Pakistan’a dahil olmasına izin vermeye niyetleri yoktu. Müslümanların Pencap bölgesinde sınırlı bir çoğunluğa sahip olduğu göz önüne alındığında, Kongrenin amacı belliydi. Pencap’ın bölünmesini durdurmanın tek yolu İngiliz Hindistanı’nın bölünmemesiydi. Bu da 1930’ların sonlarında artık imkansız hale gelmişti.
Khalistan hareketi ve Sih devleti kurma çabaları
Ayrılıştan itibaren Hinduların Sihler üzerinde baskı kurduğu ve Sih inancının -belki de İslam dinine yakın olması nedeniyle- aşağılandığı ve hatta Sihlere eziyet edildiği Sih toplumunda hep söylenir olmuştu. Bu baskılar Sih toplumu içinden bir liderin doğuşunu tetikledi. Bhindranwale isimli bir genç, Hinduların baskılarına açıkça karşı çıktı. Görüşleri çevresinden onay buldu ve başlattığı harekete geniş katılımlar oldu. Sihler, 1970’lerden itibaren Pencap bölgesinin özerkliğini istediler. Hatta, zaman içinde “Khalistan” isimli ayrı bir devlet kurulması istekleri bile dile getirilmeye başlandı. Hindistan Pencabında silahlı direniş ve terör hareketleri yaşandı. Hindistan devleti Pencap eyaletinde sıkıyönetim ilan etti. Gelişen olaylarda Pakistan devletinin ayrılıkçı Sih militanlarına silah sağladığı, yaralıları kendi topraklarında tedavi ettiği ve bu şekilde destek olduğu suçlamaları da yapıldı. 1984 yılında Amritsardaki Altın Tapınakta yapılan kanlı bir baskınla Bhindranwale ve çok sayıda militanı öldürüldü. Bölgede bir Sih devleti kurulması fikri böylece ortadan kalkmış oldu.
Günümüzdeki durum
Her iki ülkede birbirinin aynı ismi olan iki eyaletin bulunması dünyada her yerde rastlanılan bir şey değildir. Aynı kültürün ve aynı geleneklerin insanlarının iki ayrı devlete bölünmüş olması Hindistan – Pakistan bölünmesinin en büyük zorluklarla karşılaştığı bölge olmuştur.
Her iki ülkedeki günümüzdeki durum şöyle
Pakistan Punjab’ı
Günümüzde ülkenin en zengin eyaletidir. Pakistandaki büyük şehirler bu eyalette toplanmıştır. Pencap eyaleti, Pakistan’ın tarım kuşağı ve sanayi merkezi durumundadır. Ülke yönetiminde Pencab kökenlilerin tartışılmaz bir üstünlüğü de vardır.
Hindistan Punjab’ı
Aynı Pakistan gibi Hindistan Pencabı da hem sanayi hem de tarım bakımından gelişmiştir. Hindistan Pencabında Sih dini mensupları çoğunlukta olduğu için bu eyalet Sih eyaleti olarak da tanınır. Eyaletin Amritsar şehrinde Sih dininin en kutsal yeri olan Altın Tapınağın bulunması eyaletin önemini daha da çok arttırıyor. Hindistan devlet yönetiminde Pencap kökenlilerinin yeri üst sıralardadır.
