Hindistanda pek çok tarihi eser, anıtsal yapı, dini merkez gibi yerler vardır. Bunları çeşitli şekillerde sınıflandırarak antik Hindistanın ilk 7 sıraya girecek yerlerin listesi yapılabilir. Ben, özellikle çok eski tarihe ait olanları ele aldım ve bunlar arasında bir sıralama yaptım. Bana göre Hindistanın 7 harikası listesi ektedir.
1. Virupaksha Tapınağı, Hampi, Karnataka
Karnataka eyaletinde bulunan Hampi kentinin en önemli tapınaklarından birisi Virupaksha tapınağıdır. Bu tapınak Shiva’nın bir formu olan Virupaksha’ya adanmıştır.
Virupaksha tapınağı, Hemakuta Tepesi’nin eteğinde yer alır. Tapınağın geçmişi 7. yüzyıla kadar gider. Bir zamanlar küçük bir tapınak olan bu yer, Vijayanagara hükümdarlarının yönetimi altında büyük bir komplekse dönüştü. Günümüzde ana tapınak, bir Sanctum (en kutsal yer), üç giriş odası, sütunlu salon ve bir açık hava salonundan oluşmaktadır.
Virupaksha tapınağı, Hampi’deki ana hac merkezidir. Savaşta zarar görmüş, ama gene de ayakta kalabilmiştir. Tapınağın “Gopuram” denilen üç adet törensel giriş kapısı vardır. Doğudaki Gopuram, 50 metre yükseklikte ve dokuz katlıdır.
Günümüzde tapınağın Lakshmi adında kutsal bir fili de var. Bu fil, her sabah yakındaki nehre götürülüp banyo yaptırılıyor. Sabahları nehir kıyısında bulunursanız bu olayı izleyebilirsiniz. Lakshmi’nin bir görevi de tapınağı ziyaret edenlerin kafasına hortumuyla dokunarak kutsamaktır.
Hampi antik kenti UNESCO Dünya Kültür Mirası listesindedir.
2. Ajanta Mağaraları, Aurangabad, Maharasthra
Bu mağaralar, Budizm inancındaki kişiler tarafından MÖ 2. yüzyıldan MS 480 yılına kadar uzanan bir dönem boyunca kayalara oyularak elde edilmiştir. Budizm taş oymacılığı sanatının başyapıtları olarak kabul edilir. Burada antik resimler, kayalardan oyulmuş heykeller ve özellikle duyguları jest, poz ve form yoluyla sunan etkileyici tablolar yer alır.
Ajanta Mağaralarından bir tanesinde, 75 metrelik bir kaya duvarına oyulmuş eski bir manastır ve ibadet salonları bulunur. Mağaralarda ayrıca Buda’nın geçmiş yaşamlarını ve yeniden doğumlarını tasvir eden resimler, Jatakamala hikayelerinden aktarılan resimli öyküler ve Budist ermişlerin kayaya oyulmuş heykelleri bulunmaktadır. Bu mağaralar keşişlerin muson dönemlerinde inzivaya çekildikleri yerler olarak da kullanılmıştır. Ayrıca tüccarlar ve hacılar için dinlenme ve yaşam yeri olarak da hizmet etmiştir. Ajanta’nın 16. 17. 1. ve 2. numaralı mağaralarındaki resimler, günümüze ulaşan en önemli antik Hint duvar resimleri arasındadır.
Ortaçağda yaşamış Çinli Budist gezginlerin anılarında Ajanta Mağaralarından bahsedilmektedir.
Ajanta Mağaraları, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer almaktadır.
3. Kumbhalgarh Kalesi, Rajasthan
Dünyanın ikinci en büyük kalesi olarak kabul edilen Kumbhalgarh Kalesi, orta çağ döneminde çok önemli bir konumdaydı.
Kalenin yapılış tarihi bilinmiyor. Dönemin sultanı Rana Kumbha tarafından inşa ettirilmiştir. Rana Kumbha’nın Mewar krallığı Ranthambore’dan Gwalior’a kadar uzanıyor ve bugünkü Madhya Pradesh eyaletinin ve Rajasthan’ın büyük bir bölümünü kapsıyordu. Döneminde yapılmış olan 84 kaleden 32’sini Rana Kumbha’nın inşa ettirdiği söylenir; bunlardan Kumbhalgarh kalesi en büyüğü ve işçiliği en detaylı olanıdır.
Kumbhalgarh aynı zamanda Mewar ve Marwar bölgelerini birbirinden ayıran sınırı oluşturmuş ve tehlike zamanlarında Mewar hükümdarları için bir sığınma yeri olarak kullanılmıştır. 1535 yılında Chittor şehri kuşatma altındayken Mewar’ın bebek kralı Prens Udai buraya kaçırılmıştı. Prens Udai daha sonra tahta geçmişti.
Kale doğrudan saldırıya karşı ele geçirilemez özelliklere sahiptir. Aravalli sıradağları üzerinde 1.100 m yükseklikte bir tepe üzerine inşa edilmişti. Çevre duvarlarının uzunluğu 36 km.dir. Bu uzunlukla dünyanın en uzun duvarları arasındadır. Kalenin dış duvarlarının kalınlığı 4.5 metredir. Kumbhalgarh’ın yedi kapısı vardır. Kalenin içinde hem Jain hem de Hindu inancında olmak üzere 70’in üzerinde tapınak bulunmaktadır.
4. Taxila Üniversitesi, Pakistan
Günümüzde Pakistan toprakları içinde bulunan Taxila’da dünyanın en eski üniversitelerinden birisi kurulmuştu. Taxila, Hindu/Budist alimlerin dersler verdiği ve öğrencilerin eğitim gördüğü bir şehirdi.
Klasik Sanskrit Dilbilgisinin yaratıcısı olarak kabul edilen Panini, Taxila’yı yazılarında anlatmıştır. Üniversite, MÖ 500 yıllarında çok gelişmişti. Budist öğretisine göre bu şehir, Buddha’nın bir önceki yaşamında yaşadığı yerlerden biriydi. Jataka hikayelerinde bu şehir hakkında bir çok söylence yazılıdır. Bunlardan birisine göre, Benares (Varanasi) Prensi’ne yedi gün içinde bu şehre ulaşabilirse Taxila Kralı olacağı bildirilmişti. Prensin yolda yaşadığı maceralar Hindistan’da halen anlatılır.
Pers kralı Darius’un Orta Asya’yı işgal etmesiyle şehir kısa süreliğine Pers İmparatorluğu’nun egemenliğine girdi. Daha sonra Büyük İskender, MÖ 326’da Taxila’yı kısa süre işgal etti. M.Ö. 310 yılında güçlenen ve genişleyen Maurya İmparatorluğu, Taxila’yı topraklarına kattı. Şehir, Maurya döneminin kralı Chandragupta döneminden başlayıp, Ashoka dönemine kadar önemini korudu.
Taxila, M.S. 5. yüzyılda Beyaz Hunların saldırılarıyla tahrip edilmiştir. Günümüzde şehrin sadece üçte biri kurtarılmış durumdadır.
Taxila üniversitesindeki eğitim sisteminde bir öğrenci 8 yaşına kadar evinde eğitim görürdü. Daha sonra bir Guru’nun veya bir Ashram’ın yönetimi altında dört yıl daha eğitim verilirdi. Ancak bu temel eğitim tamamlandıktan ve tüm derslerde başarılı olunduktan sonra Taxila’ya kabul edilirdi. Eğitim için hiçbir ücret alınmazdı. Devlet hiçbir şekilde eğitime müdahale etmezdi. Öğrencilerin giderleri ya ailesi tarafından ya da vakıf tarafından karşılanırdı. Mezuniyette, geleneksel “Gurudakshina” törenleri yapılır ve Gurulara hediyeler verilirdi. Ekonomik durumu uygun olmayan öğrencileri, devlet desteklerdi. Taxila üniversitesi yaklaşık 1.000 yıl süreyle bu ilkelere uyarak eğitim verdi.
Kuzey Hindistanda, İslam işgali başladıktan sonra bölge hem ekonomik hem de politik olarak gerilemeye başladı. Taxila, bölgedeki son Hindu Hanedanlığı olan Shahi Hanedanlığı’na bağımlı hale geldi. Shahi Hanedanlığı, Gazneli Sultan Mahmud tarafından yıkıldı, böylece Taxila şehri de tarihten silindi.
Günümüzde çeşitli Budist Rahipler Taxila’ya, ve özellikle de Taxila Üniversitesi’ne dünyanın dört bir yanından gelerek özel dualar eder.
Taxila UNESCO Dünya Kültür Mirası listesindedir.
5. İndus Vadisi Uygarlığı, Pakistan
İndus Vadisi Uygarlığı, günümüz Pakistan’ında ve Hindistan’ın Kuzeybatısında kurulmuş ve MÖ 3.300 yıllarından MÖ 1.300 yıllarına kadar yaşamış olan bir Bronz Çağı uygarlığıydı.
Eski Mısır ve Mezopotamya ile birlikte, Yakın Doğu ve Güney Asya’nın üç erken uygarlığından biriydi ve üçü arasında en geniş olanıydı. Pakistan’ın büyük bölümünden Afganistan’ın kuzeydoğusuna ve Hindistan’ın kuzeybatısına kadar uzanan bir alana yayılmıştı.
Bu uygarlık hem Pakistan boyunca akan İndus Nehri’nin alüvyonlu ovasında hem de bir bölgede Ghaggar-Hakra civarında musonla beslenen nehirler sistemi boyunca gelişmiştir.
Antik İndus şehirleri kentsel planlamaları, pişirilmiş tuğladan evleri, ayrıntılı drenaj sistemleri, su tedarik sistemleri, konut dışı büyük bina kümeleri ile el sanatları ve metalurji teknikleriyle dikkat çekmiştir. İndis uygarlığının en önemli kentleri olan Mohenjo Daro ve Harappa şehirleri büyük olasılıkla 30 bin ile 60 bin kişiyi barındıracak kadar büyüktü. Bu uygarlık gelişme döneminde 1 ile 5 milyon kişiyi barındırmış olabilir. MÖ 3. bin yıl boyunca bölge kuraklıkla karşı karşıya kalmıştır. Sonuçta bu kuraklık su kaynaklarını kurutmuş ve bu felaket uygarlığın yok olmasına ve nüfusun doğuya doğru dağılmasına neden olmuştur.
İndüs uygarlığı şehirlerinden birisi olan Harappa’nın kültürü, Pakistan’ın Belucistan bölgesindeki Mehrgarh civarındaki Neolitik kültürlerden gelmektedir. Harappa bölgesinde pek çok yerleşim yeri bulunmuştur. Harappa dili tam olarak çözülememiştir. İndus yazısı da çözülemediği için bağlantıları belirsizdir. Dravidyan veya Elamo-Dravidyan dil ailesi ile bir ilişkisi olabileceği düşünülmektedir.
Harappa kentinde bulunmuş olan pişmiş toprak figürinlerde, araba çekmek için zebu öküzlerinin boyunduruk altına alındığı ve evcilleştirilmiş bir orman tavuğunun varlığı görülür.
Mohenjo Daro, Güney Asya’da bu şekilde ilan edilen ilk alan olarak UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.
6. Nalanda Üniversitesi, Bihar eyaleti
Nalanda Üniversitesi dünyanın en eski üniversitelerinden biridir. Taxila gibi burası da Hinduizm ve Budizm öğretileriyle ünlüydü. Taxila’nın 5. yüzyılda yıkılmasından sonra Nalanda, antik Hindistan’da yüksek eğitimin merkezi haline gelmişti.
Üniversitenin, bir öğrenim merkezi olarak tanınmadan önce kutsal bir mekân olduğu Budist ve Jain metinlerinde yazılıdır. Üniversite çarpıcı mimarisiyle de biliniyordu – kuzeyden güneye manastır, tapınak ve stupa sıraları ve bu tapınaklarda Buda’nın güzel heykelleri vardı.
Buddha’nın Nalanda kasabasını ziyaret ettiği ve buradaki bir mango korusunun altında ders verdiği söylenir.
Üniversite beşinci yüzyıldan itibaren gelişmeye başlamıştır. Bu dönem Gupta Hanedanlığı dönemiydi, Gupta Hanedanlığı’nın çöküşünden sonra İmparatorun üniversitenin genişletilmesini üstlendiği ve burada daha fazla manastır, tapınak alanı inşa ettirdiği söylenmektedir.
Çin’den Hindistan’a seyahat eden Budist rahip Hiuen Tsang’ın kayıtları Nalanda Üniversitesi’nin dönüşümünü göstermektedir.
Nalanda Üniversitesi’nin zirvede olduğu dönemde, bilgi edinmek ve uzmanlık alanlarında dersler vermek üzere yakın ve uzak her yerden akademisyenleri cezbettiği söylenir. Enstitü serbest bir öğrenim yeriydi ve buradaki öğrenciler Mahayana öğretisinin yanı sıra Budizm’in 18 mezhebinden metinlerle Vedalar, Sanskritçe gramer, müzik, matematik, tıp, mantık ve Samkhya felsefesi gibi konularda eğitim görüyorlardı.
Nalanda Üniversitesi üç kez yıkıldı ancak iki kez yeniden inşa edildi. Üniversite, 12. yüzyılın sonlarında Bahtiyar Halaci’nin ordusu tarafından gerçekleştirilen ve keşişlerin öldürülmesi, binaların yağmalanması ve kütüphanenin ateşe verilmesini de içeren saldırının ardından ihtişamını kaybetmiştir.
Nalanda Üniversitesi UNESCO Dünya Kültür Mirası listesindedir.
7. Kailash Tapınağı, Maharasthra
Kailasha Tapınağı, dünyanın en büyük monolitik ve kesme kayadan yapılma tapınağıdır. Tek bir kayadan oyulmuştur. Büyüklüğü, mimarisi ve heykellerinin ince işçiliği nedeniyle Hindistan’ın en dikkat çekici mağara tapınaklarından biri olarak kabul edilir.
Kailasa Tapınağı, dünyadaki en büyük tek parçalı yapıdır. Yapı, çok katlı bir tapınak kompleksidir. 1300 yıllık geçmişi olan bu mimari harikanın en önemli özelliği, Charanandri tepelerindeki tek parça bir bazalt kayasından oyulmuş olmasıdır. Sadece Hindistan’ın değil tüm dünyanın en büyük monolitik sanat eseri olarak kabul edilir. Tapınaktaki heykeller bile ana tapınakla aynı kayadan oyulmuştur. Tapınağın mimari özelliği Pallava ve Chalukya dönemlerinin izlerini taşır.
Kailasa Tapınağı’nın inşaatının dikey olarak yapılmış olması gerçekten de ilginçtir. Çalışma üstten başlayıp aşağı doğru gitmiştir. Her bir kaya yapısı kesildikten sonra fazladan taş veya kaya parçası ekleyerek değiştirme şansı olmadığı için planlama çok dikkatli bir şekilde yapılmıştır. Demir çubuklardan yapılmış matkaplar kullanılarak dağdan ayrılan büyük kayalar aşağı doğru yuvarlanmıştır. Çevredeki bazı duvarlarda matkap izleri halen görülebiliyor.
Tapınağın yapımında günde 16 saat çalışıldığı biliniyor. İç mekanlardaki karanlık bölgelerde çalışabilmek için karmaşık ayna sistemleriyle güneş ışınları içeriye yansıtılmış. Çok derinlerde olup da ışığın hiç ulaşamadığı yerlerde yogik göz – üçüncü göz denilen iç görü sahibi ustalar getirilmiş.
Kailash Tapınağı UNESCO Dünya Kültür Mirası listesindedir.
