Ganj nehri, Himalaya dağlarının eriyen kar sularıyla ve muson yağmurları sırasında yağan bol miktardaki yağmur sularıyla beslenir. Hindistanın sıcak ortamında kilometreler boyunca akan bir su kaynağı olması nedeniyle “hayat veren” olarak nitelendirilir. Bu özellikleriyle tanrısal bir özellik taşımasını normal karşılamak gerekir. Ganj nehri, Hinduizm’de bir Tanrıça olarak kabul edilir ve ona günahlardan arındırıcı olarak tapınılır. Ganj nehrinde yıkanmanın kişinin ruhunu temizleyeceğine ve ruhsal kurtuluşu sağlayacağına inanılır.
Özellikleri
Ganj nehri, Himalayalar’dan doğar ve Bengal Körfezi’ne kadar 2.500 km boyunca uzanır. Hindistan’ın en uzun nehridir.
Himalayaların Badrinath bölgesinden gelen Alaknanda Nehri ile Gaumukh yakınlarından gelen Bhagirathi Nehri Devprayag şehrinde birleşir. Bu noktadan sonra nehir Ganj adını alır. Ganj’ın en uzun kolları; Alaknanda, Mandakini, DhauliGanj, Nandakini, Pinder ve Bhagirathi’dir.
Hindu dininde Ganj
Vishnu Purana yazıtlarında ve Bhagavat Puranalarına göre Ganj nehri, cennette bulunan bir nehirdi. Rigveda destanında Ganj’dan bahsedilir. Hint-Aryan döneminde İndus ve Saraswati nehirleri Ganj ile birlikte sözü edilen başlıca nehirlerdi.
Hindu mitolojisine göre Ganj nehri Vişnu’nun ayaklarının dibinde ortaya çıkmıştır. Vixnu’nun ataları, Kapila’nın lanetiyle küle dönmüştü, onların ruhlarını kurtarmak amacıyla Ganj nehri Dünya’ya getirilmiştir. Ganj tanrısı, Dünya’ya inmeyi ve öteki dünyalara kadar gitmeyi kabul eder, ancak sadece bir tek varlığın onun düşüşünün etkisini yok etmesi şartıyla. O varlık da Şiva’dır. Böylece Bhagiratha onu serbest bırakması için Şiva’ya yalvarır. Şiva bunu kabul eder, saçlarından bir tutamını açar ve Himalaya dağlarına yaslar, Ganj nehri bu saçlardan dökülerek akar.
Su kalitesi ve kıyısındaki yaşamı sürdürmesi nedeniyle nehir, Hindu dininde ve felsefesinde her zaman bir ana gibi saygı görmüştür.
Ganj nehri, “üç dünyanın gezgini” anlamına gelen “Tri-path-gamini” olarak da bilinir. Bu üç dünya; eter dünyası, yeryüzü ve öte dünyadır. Bu nedenle Hindular kişinin ölümlü kalıntılarını (yakılan ölünün küllerini) kutsal nehre atar, çünkü nehir, ebedi mutluluk vermektedir.
Binlerce yıldan beri inanılan efsanelere göre onun kıyısında yakılan herhangi bir beden, yeniden doğuş döngüsünden kurtulur. Varanasi’deki Manikarnika Ghat gibi yerler bu amaçla ölü yakılmaya ayrılmıştır. Buradaki cenaze ateşleri 24 saat boyunca hiç söndürülmez ve orada yakılan bir bedenin yeniden doğuş döngüsünden kalıcı olarak kurtulduğu söylenir. Ayrıca ölmekte olan kişiye birkaç damla Ganj suyu içirmek de bir gelenektir, böylece ruhun yeniden doğuş döngüsünden kurtulacağına inanılır.
Tanrı Shiva’nın en kutsal saydığı yerler Himalayalar ve Ganj nehridir. Shivanın yaşadığına inanılan Kashi (Varanasi) şehri bu nedenle çok kutsaldır. Hindu mitolojisinde Allahabad şehri Triveni Sangam (üç nehrin birleşimi) olarak kabul edilir. Burada Ganj ve Yamuna nehirleri birleşir. Ancak ortalıkta sadece iki nehir vardır. Üçüncü nehir olan Saraswati nehri, mitolojik olarak vardır, görünmez.
Aarti törenleri
Ganj nehri kıyısındaki çeşitli şehirlerde her akşam güneş batarken Tanrı Ganga’ya saygı içeren ve ona ibadet edilen Aarti törenleri yapılır. Bu törenlerin en büyüğü Varanaside yapılır. Haridwar, Rishikesh, Allahabad, Ujjain gibi yerlerde de uygulanır.
Varanasi’deki törenler, Ganga tapınağında çalınmaya başlanan çanlar ve zillerle başlar, tapınaktaki Ganga heykelinin önünde kısa bir Puja yapılır. Ganj kenarında kurulmuş olan 7 platformda genç rahipler, özel giysiler içinde törene hazır durumdadır. Küçük bir Hint müziği grubu ilahiler okumaya başlar. Toplanmış olan halk da ilahilere eşlik eder.Bu sırada platformlardaki rahipler belirli sembollerle, birbirine uyumlu şekilde Puja uygulamakta ve Mudra denilen el hareketlerini yapmaktadır. Kullandıkları objeler bir çan, bir tutam tütsü, bir miktar taze çiçek, buhurdanlık, mumlardan yapılmış meşale, küçük bir kap süt gibi şeylerdir. Bunların hepsinin sembolik anlamları vardır. Her bir obje, Mudra hareketleriyle birlikte sırayla kullanılır ve bu hareketler dört ayrı yönde tekrarlanır.
Aarti töreninin sonunda meşaleler halkın arasında dolaştırılır, halk meşalelerin kutsal ateşine dokunup yüzüne sürmek için birbiriyle yarış eder. Ganj nehrine törenle bir miktar süt dökülür ve böylece Aarti bitmiş olur. Yılın her günü, her akşam, değişmez bir şekilde yapılan Aarti törenleri Varanasi’de yaşanan ruhsallığa katkı yapmakta ve herkes tarafından büyük ilgi görmektedir.
Ganj suyunun gizemi
Suyuna anti-bakteriyel nitelik kazandıran Bakteriyofajların oluşumu ve çözünmüş oksijeni tutma konusunda olağanüstü yeteneğine sahip olması Ganj nehrinin gizemli yanlarıdır.
Roorkee Üniversitesi’ne göre Ganj, organik atıkları tüm dünyadaki başka nehirlere kıyasla 15 ila 25 kat daha hızlı ayrıştırır.
Nehir, oksijen ihtiyacını dünyadaki diğer tüm nehirlerden çok daha hızlı bir şekilde karşılar. Ganj nehrinin oksijen seviyesinin %25’in üzerinde olduğu bulunmuştur. Ganj’ın suyunun bakterilerle savaşmak için özel bir güce sahip olduğu da söylenmektedir.
Delhi’deki Araştırma Merkezinde yapılan bir araştırma, sivrisineklerin Ganj suyunda üreyemediğini ortaya koymuştur. Araştırmaya göre, Ganj Nehri’nin suyundaki bir etken bu suda sivrisineklerin üremesini engelliyor ve diğer sulara eklendiğinde onların bu sularda üremesini de durduruyor.
Bir İngiliz laboratuarı, Ganj suyuna bakteri karıştırılması halinde tüm bakterilerin 3 saat içinde yok olduğunu tespit etmiştir.
Ekonomik Önemi
Ganj nehri ve havzası Hindistan’ın en verimli bölgeleri arasındadır. Ganj, büyük bir tarım ekonomisini destekler. Nehir aynı zamanda milyonlarca insan için önemli bir su kaynağıdır. Ganj nehrinden sulama, ulaşım ve hidroelektrik enerji üretimi için faydalanılmaktadır. Hindistanda 200 milyon kişi doğrudan ya da dolaylı olarak geçimlerini bu kutsal sudan sağlar.
Ganj nehri, Haridwar’da bir baraj ile kanala alınarak Uttar Pradesh eyaletinin batısındaki ovaları sular. Farakka barajı, Damoder vadi geçişi, Bansagar barajı gibi yerler, Ganj Nehri ve kolları üzerindeki sulama ve hidroelektrik enerji üreten yerlerden bazılarıdır. Himalaya dağlarındaki Bhagirathi nehri üzerinde bulunan Tehri Barajı, Vishnuprayag’daki enerji santralleri ve DhauliGanj, Mandakini vb. Gibi yerlerde başka birçok baraj kurulmuştur.
Biyoçeşitlilik
Ganj havzasında, Ganj nehri yunusu, Gharial timsahı ve Gangetik kaplumbağa gibi hayvanlar yaşamaktadır. Bunların bazılarının nesli tükenmektedir.
Ganj yunusu, Hindistan hükümeti tarafından Ulusal Su Hayvanı olarak kabul edilmiştir. Ganj yunusu ve Ganj nehri köpekbalığı yoğun kirlilik nedeniyle tehlike altındadır.
Ganj nehri, tatlı su yunusları, tatlı su köpekbalıkları, su samurları, Ghariyal gibi çeşitli canlıların yanı sıra nehrin çevresinde yaşayan kaplanlar, filler, farklı geyik türleri gibi canlıları da barındırmaktadır. Taşkın ovaları ve Ganj ovaları aynı zamanda turna kuşu, kara boyunlu vurgun, boyalı vurgun, nehir sumruları ve farklı ördek türlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ayrıca Sibirya’ya ve Avrupa’nın soğuk bölgeleri ile ılık yerlerine giden ve gelen pek çok göçmen kuş Ganj üzerinden uçarak geçiş yapmaktadır.
Çevre sorunları
Ganj nehri, endüstriyel atıklar, kanalizasyon suları ve tarımsal kirlenme gibi insan faaliyetlerinden kaynaklanan kirlilikler nedeniyle çevre sorunlarıyla karşı karşıya kalmış durumdadır. Nehrin temizlenmesi ve ekolojik dengesinin yeniden kurulması için çaba sarf edilmektedir.
Ganj ve Brahmaputra nehirlerinin yüksek yerlerinden gelen yüklü miktarda tortu Ganj Deltasında birikmektedir. Ganj deltası dünyanın en büyük deltasıdır. Bu deltada bulunan Sunderbans bölgesi, Bengal Körfezi’ndedir. Sunderbans bölgesi, birbirine karışan birçok akıntı, kanal ve durgun suları içeren geniş bir su yolları ağından oluşmaktadır. Sunderbans’ın Hindistan tarafında kalan bölümünde 102 ada bulunur. Bunların 54 tanesinde yerleşim vardır. Hindistan Sunderbans bölgesi 4 bin km²’lik bir alanı kapsamaktadır. Deltanın geri kalanı Bengaldeş topraklarındadır.
Ganj deltası 105 bin kilometrekarelik bir alanı ile dünyanın en büyük nehir deltasıdır.
