Baori veya Bawli adındaki basamaklı kuyulara özellikle Rajasthan eyaletindeki küçük yerleşim bölgelerinde çok rastlanır. Bu kuyular, yerel liderler, prensler, Maharajalar ve zengin kişilerin desteğiyle yapılmıştır ve halkın su ihtiyacını karşılama amacını taşır. Özellikle bu yazımızda sözünü ettiğimiz Chand Baori kuyusu buna bir örnektir. Öte yandan bu kuyuların taş işçiliklerinde dini figürlere çokça yer verildiği, bu figürlerde ise sanatsal amaçlar gözetildiği görülmektedir. Bu nedenle günümüzde bu kuyular Hindistan Arkeoloji kurumu tarafından koruma altına alınmış durumdadır.
Bulunduğu Yer
Rajasthan eyaletindeki Jaipur’dan 90 km uzaklıktaki Abhaneri kentindeki Chand Baori kuyusu çeşitli özellikleriyle benzerlerinden öne çıkmaktadır. Bu kuyu, dünyanın elle kazılmış en derin kuyusudur. Yerel mitolojik hikayelerde kuyunun sadece bir gecede inşa edildiği yazılıdır.
Tarihi
Kuyunun yapım tarihi, günümüzden 1.200 yıl öncesine kadar gider. Kuyunun ismi, yerel bir Rajput hükümdarı olan Chanda’nın adından geliyor. Kuyunun üst bölümündeki yapılar Mughal dönemine aittir ve 18. yüzyılda yapılmıştır. Mughaller buraya bir galeri ve kuyunun bir bölümünün yaslanacağı bir de duvar eklemişler.
Mimari Özellikleri
Chand Baori kuyusu, kare şeklinde yapılmıştır ve her kenarı 35 metre uzunluğundadır. Derinliği 20 metre kadardır. Kuyunun yan duvarlarına paralel uzanan ve üç yüzeyi kaplayan toplam 3.500 adet basamak ile çok iyi düzenlenmiş bir simetrik yapı oluşturulmuştur. Bu basamaklar 13 adet yarım kat üzerinde sıralanmıştır ve çok dik olan iniş boyunca üçgen şekiller oluşturacak şekilde orantılandırılmıştır. Basamakları oluşturan kaya blokları volkanik türde kayalardır, bu kayaların birbirine eşit şekilde dikkatlice kesildiği ve böylece simetrik yapının korunduğu görünüyor.
Basamakları olmayan dördüncü cephede 3 katlı bir yapı oluşturulmuştur. Bu yapı, sütunlarla destekli, çeşitli balkonları, jharoka denilen süslü pencereleri olan zarif bir mimari tarzdadır. En alt kattaki yapı, Rajput döneminde yapılmıştır ve zarif bir şekilde oyulmuş sütunları, ve tapınakları olan bir köşktür. Bu köşkün dinlenme ve serinleme amacıyla kullanıldığı sanılıyor.
Kuyunun dibindeki hava ortamdaki suyun serinletici etkisi nedeniyle her zaman yüzeyden 5-6 derece daha düşük kalıyor. Chand Baori, yazın sıcak dönemlerinde yerel halk için bir toplanma ve serinleme yeri olarak da kullanılıyordu. Muson yağmurları döneminde üzeri açık olan basamaklı kuyunun su toplaması daha kolay olmaktadır.
Eski zamanlarda kuyudaki suyun çok yüksek seviyelere kadar gelmiş olduğu kesin, ancak çağımızda yaşanan küresel kuraklık ortamı nedeniyle muson yağmurları döneminde bile kuyudaki suyun ulaştığı en yüksek seviye 5 – 6 metreyi geçmemektedir.
Yapım Amacı
Kuyu, hem dini törenler için ve hem de çeşitli sosyal amaçlar için kullanılmıştır. Ancak asıl yapım amacının suyu biriktiren bir tür üzeri açık sarnıç olduğu bellidir.
Seyir veya ibadet için ayrılan kademelerin yapısı öyle güzel tasarlanmıştır ki, en aydınlık zamanlarda bile içerideki odalardan kuyuyu izleyenler havuzun parıldayan sularındaki yansımalarda muhteşem ışık ve gölge oyunları görürler.
Turistik Önemi
Chand Baori kuyusu Hindistandaki tarihi eserler arasında en üst sıralarda yer alması gereken bir yerdir. Ancak turistik rotanın biraz dışında olması nedeniyle fazla turist çekememektedir. Jaipur yönünden gelecek ziyaretçiler için : Özel araçla Abhaneri köyüne ulaşım 2 saatten fazla sürer. Jaipur’dan gidiş dönüş süresi hesaplanırsa bir Chand Baori gezisi için bir gün harcamak gerekir.
Chand Baori, aynı bölgede bulunan Agra’daki Fetihpur Sikri ve hatta Tac Mahal ile hemen hemen aynı kategoride olmasını gerektirecek kadar önemli bir eserdir.
Filmlerde Kullanımı
Chand Baori kuyusu tarihsel önemi, görsel güzelliği ve eşsiz mimarisi nedeniyle çeşitli sinema filmleri için sahne ve plato olarak kullanıldı. Bu filmler şöyledir.
Batman – Kara Şövalye Yükseliyor
