Budizm’i M.Ö. 500 yıllarında Siddharta Gautama kurmuştur. Siddharta, Kuzey Hindistan’da bir prens olarak doğduktan sonra, hayattaki acıları sona erdirmek için bir yol bulmak amacıyla kırallığını terk eder ve uzun çalışmalar sonucunda aydınlanmaya ulaşır. Öğrencileri kendisini Buddha (Sanskrit dilinde : Farkında olan – aydınlanmış olan) olarak adlandırır.
Budizm’de Nirvana İnancı
Budistler, Nirvana olarak bilinen “aydınlanma”nın tüm canlıların nihaî kurtuluşu olduğunu söylerler. Buda’nın öğretileri ise Dharma olarak adlandırılır. Buda, Dharma öğretilerinin olduğu gibi kabul edilMEmesini ve fakat meditasyon gibi birçok zihinsel içe bakış yöntemleri ile doğrulanmasını istemiştir. Buda’ya göre üstün farkındalık durumuna inançla değil; ancak kişisel deneyimleme ile ulaşılabilir.
Buda’nın aydınlanmaya ulaşmak için izlediği yol; iç gözlem, sadelik, denge, şefkat ve sevgi yoluydu. Bu ideal, Hindistan’da, Güney Asya’da, Assam’dan Afganistan’a ve Keşmir’den Sri Lanka’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada taraftar buldu. Daha sonra Çin, Kore, Japonya, Orta Asya ve Moğolistan’da yüz binlerce izleyici bularak yayıldı.
Budizm-Budist daha çok batıda kullanılan bir terim olup, öğreti Tibet dilinde Nangpa (içe bakan-içte araştıran) olarak isimlendirilmektedir.
Dünyada 500 milyon kadar Budist yaşamaktadır.
Budist Ekoller
Budizm, üç büyük ekol halinde uygulanmaktadır. Bunlardan en eskisi bugün Tayland, Hindistan’ın bazı bölgeleri ve Güney Doğu Asya’da uygulanan Theravada koludur. Çin, Tayvan, Japonya, Kore, ve Vietnam’da Mahayana kolu uygulanır. Tibet, Hindistan, Çin ve Japonya’nın bazı bölgeleri ve bazı Türki Cumhuriyetlerde Tantrik Budizm ya da Vajrayana kolu uygulanır. Özde aynı Dharma’yı paylaşan bu kollar arasında sadece ileri uygulamalarda küçük farklar görülür.
Buda, aydınlanmaya ulaşmak için maddi dünyayı tamamen terketmeyi önermişti. Fakat bu konuda aşırılığa kaçmanın insanı ilerletmediğini deneyimledi. Böylece, aşırı uçlardan uzak duran bir ‘orta yol’ öğretisini oluşturdu. Tüm yaşamın iniş ve çıkışlardan ve dolayısıyla acılardan ibaret olduğunu ve bu acıların kaynağının şiddetli arzular ve bağımlılıklar olduğunu gösterdi. Buda’nın ‘sekiz basamaklı yol‘u izlendiğinde bu arzular ve bağımlılıklar aşılarak Nirvana’ya ulaşmak ve yeniden doğuş çemberinden kurtulmak mümkün olur.
Kişiyi yeniden doğmaya sürükleyen ise yine kendi Karma’sıdır. Buda’ya göre Karma, kör bir kader değil, sebep ve sonuç yasasının doğal bir sonucudur.
Buda’nın Ölümü
Buda, Hindistanın kuzeyindeki Kushinagar kentindeyken bir öğrencisinin hazırladığı mantarlı yemeği yediğinde zehirlendi ve öldü. Cesedi geleneklere uyularak yakıldı. Buda, vefat ettiğinde 80 yaşındaydı. Budistler, Buda’nın Kushinagar’da vefatını Parinirvana, ya da Nirvana’nın en üst aşaması olarak kabul ederler. Buda’nın ölümünden hemen önce bir öğrencisi, ölümünden sonra ona saygılarını en iyi nasıl sunabileceklerini sordu. Buda’nın cevabı: “İnançlı birinin ziyaret etmesi ve saygı duyması gereken dört yer vardır” şeklinde oldu. Bu dört yer; Lumbini, Bodh Gaya, Sarnath ve Kushinagar’dır.
Bodhgaya kentindeki kutsal Bodhi ağacı Budist kral Ashoka zamanında kraliçenin yaşadığı bir kıskançlık krizi sırasında kesildi. Kral Ashoka’nın oğlu Prens, bu ağaç kesilmeden önce ağaçtan bir parça fidanı alarak saklamıştı. Bu fidan, daha sonra Sri Lanka’ya götürüldü ve Anuradhapura şehrinde tekrar dikildi. Sri Lanka’daki bu ağaç günümüzde halen yaşıyor ve ziyaret edilebilir. Bu ağaçtan alınan bir başka fidan da birkaç yüzyıl sonra tekrar Bodhgaya’ya getirildi ve buraya dikildi. Günümüzde Bodhgaya’da görülen ağaç, bu fidandan gelmektedir.
Yayıldığı Yerler
Kuzey Hindistan’da doğmuş olan Budizm, buradan Tibet, Orta Asya Türkleri, Çin, Kore, Japonya, Vietnam, Tayland ve Güney Asya’ya yayılmıştır.
Hindistan’da günümüzde beş milyon kadar Budist vardır. Tibetten kaçarak Hindistan’a sığınmış olan kutsal Dalai Lama önderliğindeki Budist gruplar Himachal Pradesh eyaletindeki Dharamsala kasabasına yerleştirildiler. Bir süre sonra bu bölgede nüfus çoğunluğu Tibetlilerin eline geçti. Dalai Lama da dünya barış misyonunu buradan yönetmeye başlayınca burası dünya çapında önemli bir yer oldu.
Önemli Budist Merkezler
Hindistan’daki en önemli Budist merkezlerin başında Bodhgaya gelir. Burası, Buda’nın altında aydınlandığı ağacın bulunduğu yerdir. Varanasi yakınlarındaki Sarnath kentinde Buda ilk dersini vermiştir. Bu nedenle burası da çok önemlidir. Dharamsala ise Tibetli budistlerin yeri ve Dalai Lama’nın bulunduğu kent olarak Budistlerce kutsal olarak kabul edilir.
