Sih Guruları Hikayesi 2

Yazı dizimizde Sih dininin çeşitli Guruları hakkındaki destanları Sih Guruları Hikayesi 2 başlığı altında aktarıyoruz Yazıda ekli olan fotoğraflar Delhi’de Chandi Chowk yakınındaki Bhai Mati Das – Sih müzesinde sergilenmekte olan orijinal tablolardan alınmıştır. Açıklama yazılarının bir kısmı her fotoğrafın yanındaki metinlerden alınmış bilgiler, bir kısmı ise kendi araştırmalarım ile derlediğim bilgilerdir.

Bu serinin ikinci bölümünde Guru Amar Das hakkındaki destanlar var.

Her dinde çeşitli dini kişilikler hakkında pek çok hikayeler ve destanlar anlatılır. Bu destanların doğru olup olmadığı, anlatılanların abartılı olup olmadığı pek de sorgulanmaz. Belki de doğru olan davranış bunları sorgulamadan oldukları gibi kabul etmektir.

Sih Guruları Hikayesi 2 Guru Amar Das

Doğum tarihi 23 Mayıs 1479
Doğum yeri : Basarkay Amritsar
Guruluk dönemi : 1552 – 1574
Babası : Tej Bahan, Annesi : Mata Bakht
Eşi : Mata Mansa Devi
Çocukları : Bhai Mohan, Bhai Mogre, Bibi Dani, Bibi Bhaji
Ölüm tarihi ve yeri: 1 Eylül 1574 – Goindwal Sahip

Gurusuna su taşıması

Sih dininde (Seva) hizmet, aynı zamanda tanrıya hizmet demektir. Guru Amar Das, yağmur da yağsa fırtına da çıksa Gurusu Angad’ın banyo yapması için her sabah erken saatlerde uyanıp su taşırdı. Eşi kendisiyle “Evsiz Amru” diye alay etse bile Guru Angad onu evsizlerin sığınağı diye yüceltmiştir.

Müslüman Fakir Bhai Jetha’yı ödüllendirmesi

Guru Amar Das’a değerli adaklar götüren zengin bir kişi, inci ve değerli taşlardan oluşan bir kolyeyi Guru Amar Das’a vermek istedi, ama Guru, kendisinin bu tür süsler takmak için çok yaşlı olduğunu söyleyerek hediyeyi reddetti ve bu kolyeyi “hayattan daha değerli” olan bir kişiye takmasını söyledi. 

Çevresindeki kişiler Guru’nun kimi kastetmiş olabileceği konusunda tahmin yürütmeye başladılar. Bazıları Mogre, diğerleri Bhai Mohan -Guru’nun oğulları- dedi, ve diğerleri de başka sadık ve itaatkâr Sihleri düşündü. Guru hepsini hayal kırıklığına uğratarak, kolyeyi bir müslüman fakir olan Bhai Jetha’nın boynuna taktı.

Bunun nedeni şuydu. Bhai Jetha sokakta haşlanmış buğday satarak geçimini sağlamaya çalışan bir Müslümandı. Sıklıkla etrafındaki açlık çeken kişileri sattığı ürünlerden para almadan vererek doyururdu. Bu durumu gören Guru Amar Das, onu ödüllendirdi. Evlenmesini sağladı. Kendisine Ram Das ismini verdi, Sih yönetiminde yer verdi. Bu yönetim, daha sonra dördüncü Sih Gurusunun kim olacağını belirlemişti.

Amar Das’ı sarık sararak ödüllendirmesi

Baba Amar Das, Guru Angad’a karşı son derece özverili bir adanmışlık duygusu içindeydi. Guru’nun banyo yapması için her gün Beas nehrinden su taşımayı kendisine görev edinmişti. Ayrıca bütün gün Langar’da (herkese açık mutfak) hizmet ederdi. Guru Angad, hizmetlerinden dolayı onu ödüllendirdi. Başının etrafına Siropa isimli bir sarık sardı ve bu sarığı yedi kez doladı.

Goindval kentinde Baolinin inşa edilmesi

Baoli, üzeri açık bir kuyudur. Su seviyesine kadar inen basamaklarıyla oldukça ilginç bir yapısı vardır. Gurular zamanında bu türden pek çok kuyu inşa edilmiştir. Günümüzde pek çok tarihi Gurdwaranın (Sih tapınağı) en önemli özelliği Baoli’lere sahip olmasıdır.

En popüler Baoli, Guru Amar Das tarafından Amritsar yakınlarındaki Goindwal kasabasında inşa edilmiştir. Dünya üzerindeki 8.4 milyon çeşit yaşam formunu temsil eden 84 basamakla kuyuya inilir. Bu Baoli, Sihlerin yerel bir kaynaktan su almalarının engellenmesi üzerine inşa edilmiştir. Kuyunun kazılmasına 1556 yılında başlamış ve 1559 yılında tamamlanmıştır.

Goindval kentini geliştirmesi

Guru Angad sadık izleyicisi Baba Amar Das’tan Goindwal kentini inşa etme projesini denetlemesini istedi. Amar Das’a bir asa verdi ve bununla her türlü engelin kalkacağını söyledi. 

Guru Amar Das, 1552 yılında 73 yaşındayken Guru olarak kabulünün ardından ailesi ve izleyicileriyle birlikte Sih dininin merkezini Khadur’dan Goindwal’a taşıdı. O yıl Guru Amar Das Goindwal’da bir Baoli kazmaya başladı ve kuyu tamamlandığında herkesin ilgisini çeken bir yapı oldu.

Guru Amar Das ayrıca Lenger isimli herkese açık aşevini Sih cemaatinin ayrılmaz bir faaliyeti haline getirmiş ve kendisini görmek isteyen herkesin önce Lenger’de yemek yemesi gerektiği kuralını getirmiştir.

Cüzzam hastası Prema’yı iyileştirmesi

Cüzzam hastalığına yakalanan Prema Chaudhari, Guru Amar Das’a geldi ve ayaklarına kapandı. Guru, ona kendi elleriyle banyo yaptırdı, onu kutsadı ve sağlığına kavuşturdu. Ona “Oğlum Murari” ismini verdi. Onu Matho ile evlendirdi ve ikisini mutlu bir evlilik hayatı sürmeleri için kutsadı.

Sati geleneğini kaldırması

Guru Amar Das, Kast Sistemini ortadan kaldırmak için çok uğraşmış ve Tanrı’nın tüm takipçilerinin O’nun gözünde tek ve aynı olduğu mesajını iletmiştir, Tanrı kimseyi kast sistemine göre ayırmazdı. Guru Amar Das, kadınlara erkeklerle eşit statü vermiştir. Hindulara ait olan Sati (kocasının cenazesinde kadının kendini yakması) ve Perdah (yüzün peçe ile örtülmesi) uygulamalarını yasaklamıştır.

Baba Dattu ile tartışmaları

Baba Dattu, Guru Angad ve Mata Khivi’nin küçük oğludur. Ağabeyi Dasu gibi o da Guru Amar Das’ın babasının yerine geçip Guru olmasını kabullenememişti. Ancak Dasu, kısa sürede hatasını anlayıp Guru Amar Das’ı Guru olarak kabul ederken, Dattu düşmanca davranmaya devam etmişti. 

Dattu, doğaüstü güçler elde etmek ve böylece kendi takipçilerini yaratmak için yogik uygulamalara başladı. Bir gün Goindval’e gitti ve akşam ayininden sonra müritlerinin arasında bulunan Guru Amar Das’a bir tekme atarak kinini açığa vurdu. Topluluk şaşkına dönmüştü ama Guru Amar Das dönüp Dattu’nun ayağını kavradı ve okşayarak şöyle dedi: “Affet beni, Efendimin oğlu! Sert ve yaşlı kemiklerim tarafından incitilmiş olabileceği için hassas ayağına masaj yapmama izin ver.” Guru’nun alçak gönüllü davranışından utanmak yerine, Dattu öfkeden deliye döndü, onu gaspçılıkla suçladı ve Goindval’i terk etmesini söyledi.

Guru Amar Das, memleketi Basarke’ye gitmek üzere sessizce oradan ayrıldı. Ertesi sabah Dattu ve adamları tapınakta ellerine ne geçtiyse topladılar. Dattu’nun gözü özellikle Guru Amar Das’ın kısrağındaydı ama kısrak onun binmesine izin vermedi. Atı kontrol etmeye çalışırken düşerek bacağını sakatladı. Khadur’a dönerken soyguncular yollarını kesti ve tüm ganimetler çalındı. Dattu bir ayağı topallayarak ve eli boş bir şekilde Khadur’a geri döndü. Yine de pişmanlık duymadı ve Guru Arjan’ın zamanına kadar hatasını kabul edip özür dilemedi. Baba Dattu, 91 yaşına kadar yaşadı. 

Bhai Paronun Beas nehrini at ile geçmesi

Bhai Paro günümüz Pencap’ındaki Kapurthala bölgesinde doğdu. Guru Angad’ın elinden aydınlanma almış, dindarlığı ve adanmışlığıyla tanınmıştır. 

Guru Amar Das, Guru Angad’ın yerine geçip Goindval’ı sürekli merkezi yaptığında Bhai Paro, Guru’yu görmek için her gün at sırtında Beas Nehri’ni geçmeyi adet haline getirmiştir. Yüksek seviyeli bazı Müslümanlar da dahil olmak üzere pek çok kişi Sih inancını benimsemek konusunda ondan ilham aldı. 

Bhai Paro, köyü Dalla’da öldü. Sonu yaklaşırken, ölümünden sonra Guru’ya sunulması gerektiğini söylediği en sevdiği atı hariç tüm eşyalarını sadaka olarak dağıttı. Guru Amar Das, Bhai Paro’nun vefatı üzerine ailesine başsağlığı dilemesi için oğlu Mohri’yi gönderdi. 

Manji ve Piri sistemlerini kurması

Goindwal şehrine Guru’nun Derslerini dinlemek için çok sayıda Sih gelmeye başlamış ve burası çok kalabalık bir yer haline gelmişti. Bu nedenle sosyal örgütlenmeye gidildi. 

Guru Amar Das tarafından Manji ve Piri sistemleri denilen iyi planlanmış bir sosyal yönetim metodu kuruldu. Manji sisteminde Guru Nanak’ın mesajını yaymak üzere hepsi soylu, dini inancı tam olan yirmi iki sadık Gursikh atanmıştır. Her Manji bölgesi aynı zamanda Langar (cemaat mutfağı) konusunda da sorumluydu. 

Piri Sistemi ise Guru Nanak’ın öğretilerini Pencap bölgesinde ve Hindistan’daki başka bölgelerde kadınlar arasında yaymak amacıyla kurulmuştur. Guru Nanak, kadınlar ve erkekler arasında eşitlik çağrısında bulunmuş olsa da Hindu, Müslüman ya da Jain toplumlarında kadınlar erkeklerin kontrolü altındaydı. Aybaşı halindeki ve doğum yapmış olan kadınlar ritüel olarak kirli kabul edilir ve toplumdan uzak tutulurdu.

Erkeklerin eşleri ve kızları üzerindeki kontrolleri nedeniyle bir ailenin onuru, günümüzde olduğu gibi o zaman da kadınlarının namusuna bağlıydı. Guru Amar Das, herhangi bir uygunsuzluğu önlemek için kadın ruhani liderlerin Sih dinindeki kadınlara Sih doktrinleri ve gelenekleri hakkında rehberlik edeceği bir sistem getirdi. Bu sisteme Piri sistemi adını verdi. 

Guru Amar Das, ülkenin çeşitli yerlerine dağılan 146 havarisine Sih öğretilerini yaymaları için yetki ve güç verdi. Bu 146 kişiden 94’ü erkek ve 52’si kadındı. 

Bu yazı dizisinin 1 bölümü için tıklayınız