Shiva – Yok Edici tanrı
Bir kaplan postu üzerinde oturan, boynunda kobra yılanları dolanmış, uzun saçları topuz yapılıp tepesinde toplanmış, saçının bir kısmına hilal takılmış, saçlarından akan su ile Ganj Nehri oluşmuş, üç çatallı bir mızrak taşıyan, tüm vücudu külle kaplanmış ve bir elinde sadaka tası bulunan şekilde gösterilir. Yanında genellikle eşi Parvati, oğlu Ganesh ve kullandığı araç olan Nandi ismindeki boğa bulunur. Küçük bir davul ya elindedir ya da üç çatallı mızrağa takılıdır. Alnındaki üçüncü göz, her zaman kapalı olarak gösterilir. Çünkü bu göz açılırsa her şeyi, hatta bütün evreni bile yok edebilir. Lingam isimli cinsellik organı da, onun yaratıcı gücünün sembolü olarak Shiva’nın yanında resmedilir.
Bulunduğu Yer
Her yerde, her zaman mevcuttur; ama en sevdiği yer olan Himalayalardaki Kailash Dağında oturur. Aynı zamanda Kashi (Varanasi) ve Triyambakeshvar ile Marasahtra bölgelerinde de bulunur. Shiva, doğası gereği yaratma, yok etme ve yeniden yaratma işlevlerinden sorumludur. Shiva, aynı zamanda yogilerin tanrısıdır.
Mitoloji
Mitolojiye göre, büyülü güçler tarafından karıştırılıp karartılan okyanuslar, zehirle dolmuştu. Tüm tanrılar korkup geri çekildi, Shiva, okyanuslardaki tüm zehiri içerek dünyayı kurtardı. Eşi Parvati, bu zehirden etkilenmemesi için Shiva’nın boğazını elleriyle tıkadı. Böylece Shivanın boğazı koyu mavi bir renk aldı. Buna Neelkanta – mavi gırtlak denir.
Ardhanarishvara
Bir tartışma sırasında Brahma’nın kafalarından birisini kesti. Sonra buna çok üzüldü, Kashi (Varanasi) kentine giderek gezgin bir derviş hayatı yaşamaya ve sadece sadakayla geçinmeye başladı. Eşi Parvati, Annapurna görünümünde geliyor ve Shiva’nın karnını doyuruyordu. Karısının kendisine böylesine samimi bir şekilde hizmet ettiğini fark eden Shiva, Parvatiyi kendine çekti ve göğsüne bastırdı. O kadar büyük bir kuvvet uyguladı ki ikisi birleştiler ve Ardhanarisvara (yarı erkek yarı kadın tanrı) formuna geçtiler.
Ardhanarishvara, ortadan eşit olarak bölünmüş yarı erkek ve yarı kadın olarak tasvir edilir. Sağ yarısı genellikle erkek Shiva’dır.
En eski Ardhanarishvara görüntüleri, MS 1. yüzyıldan başlayarak Kuşan dönemine aittir. Ardhanarishvara ikonu Gupta döneminde gelişti ve mükemmelleştirildi. Ardhanarishvara, Hindistan’daki çoğu Shiva tapınağında bulunan popüler bir ikonografik form olmaya devam ediyor, ancak çbu tanrıya adanmış çok fazla tapınak yoktur.
Ardhanarishvara, evrenin eril ve dişil enerjilerinin (Purusha ve Prakriti) sentezini temsil eder ve Tanrı’nın dişi ilkesi olan Shakti’nin, Tanrı’nın erkek ilkesi olan Shiva’dan nasıl ayrılamaz olduğunu gösterir. Bu ilkelerin birliği, tüm yaratılışın kökü ve rahmi olarak yücedir. Başka bir görüş ise Ardhanarishvara’nın Shiva’nın her şeyi kapsayan doğasının bir sembolü olduğudur.
Erkek yarım, hilal ile süslenmiş bir kafesli, keçeleşmiş saçlardan oluşan bir başlık takar. Bazen jata-mukuta yılanlarla ve saçlarından akan nehir tanrıçası Ganga ile süslenir. Sağ kulak bir “yılan küpe” veya sıradan bir küpe takar. Bazen erkek gözü kadından daha küçük tasvir edilirken bir buçuk bıyık da görülmektedir. Alnın erkek tarafına yarım üçüncü göz de yerleştirilir. Tam bir göz, her iki tarafla ayrılmış alnın ortasında da tasvir edilebilir veya Parvati’nin yuvarlak noktasının üstünde veya altında bir yarım göz de gösterilebilir. Başın arkasında ortak bir eliptik hale tasvir edilebilir; bazen halenin şekli her iki tarafta da farklılık gösterebilir.
Dört kollu formda, bir sağ el bir paraşu (balta) tutar ve diğeri bir Abhaya Mudra yapar veya sağ kollardan biri hafifçe bükülür ve Shiva’nın bineği Nandi’nin kafasına dayanır. Diğeri Abhaya Mudra hareketinde tutulur. Başka bir konfigürasyon, sağ elin bir Trishula tuttuğunu ve diğerinin bir Varada Mudra (kutsama hareketi) yaptığını gösterir. Başka bir kutsal yazı, bir trishula ve tespihi iki sağ elinde tutulduğunu belirtir. İki kollu formda, sağ el bir kafatası kupası tutar veya bir Varada Mudra içinde hareket eder. Ayrıca bir kuru kafa da tutabilir. Badami kabartmasında, dört kollu olan Ardhanarishvara, bir sol ve bir sağ kolunu kullanarak bir veena (ud) çalarken, diğer erkek kol bir parashu ve dişi bir nilüfer tutar.
Önemli Shiva tapınakları :
– Chidambaram Tapınağı – Tamil Nadu,
– 12 Lingamın bulunduğu Somnath Tapınağı – Gujarat,
– Mahakaleshwar Tapınağı – Madhya Pradesh,
– Kedarnath – Uttaranchal,
– Kashi Vishvanath tapınağı – Varanasi,
– Tapakeshwar Tapınağı – Dehradun,
– Amarnath Tapınağı – Keşmir.
