Babür İmparatoru Cihangir’in tahtta bulunduğu süre genellikle sadece babası Ekber’in başarılı yönetimi ile oğlu Şah Cihan’ın hükümdarlığı sırası arasındaki geçiş dönemi olarak hatırlanır. Buna rağmen Cihangir, yönetimde olduğu dönemde adil bir hükümdar olduğu algısını yaratmış ve Mughal yargı sisteminde reformlar gerçekleştirmiştir. Cihangire neden Adil deniyor sorusunun cevabı aşağıdadır.
Cihangire neden Adil deniyor : Adalet Sistemi
Cihangir’in adalet sisteminde çok ilginç bir uygulama yapılmış ve Agra Kalesi’nin mazgallarına çanlar asılmıştı. Bu çanlar, altın bir zincire bağlıydı ve bu zincir sarayın dışına kadar uzanıyordu. Herhangi bir konuda adalet isteyen bir kişi bu çanı çalarak Babür İmparatoru’ndan görüşme talep eder ve adaletin yerine getirilmesini isteyebilirdi.
Cihangir, diğer tüm Babür imparatorları gibi, imparatorluk içindeki en yüksek yargı otoritesiydi. İmparator ve saray, yargı sisteminin önemli bir parçasıydı. Sarayda her gün mahkemeler görülürdü. İmparator Diwan-i-Aam’daki oturumlarda birçok davaya bakardı. Bu oturumların hem ilk derece mahkemesi hem de temyiz mahkemesi özelliği vardı.
Çan çalma aracılığıyla gündeme getirilen konular için ayrı bir gün belirlenirdi. Cihangir, bunun için Perşembe gününü seçti. O gün, İmparator ve ilgili personel Divan-e Aam (Halkı kabul salonu) na gider ve talepler sabahtan öğlene kadar alınırdı. İmparator davacıların şikâyetlerini dinler, davayla ilgili gerçekleri belirlemek için soruşturma ve araştırma yaptırırdı. Kanunlarla ilgili konular Kadılara ve Müftülere danışılarak araştırılır ve en sonunda bir hüküm verilirdi.
Yargı reformları
Cihangir, tahta çıktıktan sonra Dastur-ul-Amal‘ı ilan etti. Bu yönetmelik, halka yardım etmek ve imparatorluğu geliştirmek amacıyla sıralanmış 12 emir veya davranış kuralıydı. Bunların sadece kılavuz mu yoksa kanun mu olduğu bilinmemektedir. Ne ölçüde uygulandıkları da bilinmiyor.
Bunlardan adalet ya da yargı reformuyla ilgili bazı maddeler şöyleydi:
– Suçluların ve tutukluların hakları iyileştirildi. Esirlerin sakat bırakılması ve işkence görmesi yasaklandı.
– Bireyin miras hakları koruma altına alındı. Hastalıklı bir bireyin mülkiyeti yasal varisine verildi. Sahipsiz kalan herhangi bir mülkün mülkiyeti ise devlete geçiyordu ancak devlet bu geliri sadece kamu refahı için kulllanabiliyordu.
– Bireyin mülkiyetinin korunması yasası ilan edildi. Hiçbir feodal bey, bir kişinin toprağını zorla işgal edemez oldu.
Cihangir döneminde Babür sarayında bulunan İngiliz büyükelçi Sir Thomas Roe ile bir anlaşma imzalandı. Doğu Hindistan Şirketi’ne, Babür İmparatorluğu içinde İngilizlerin kendi aralarındaki anlaşmazlıklarını çözmeleri için kendi yasalarını uygulamalarına izin verildi.
Babürlüler ölüm cezasının yaygın bir ceza biçimi haline gelmesine karşıydı. Ekber döneminde eyalet valilerinin İmparator’un izni olmadan ölüm cezası vermesi yasaklanmıştı. Bu durum, Cihangir’in saltanatı döneminde de devam etti.
Ancak Cihangir, ölüm cezasına ilişkin Babür politikasında bazı değişiklikler yapmıştır. Bir keresinde bir kişinin idam edilmesini emretmişti. Cihangir, bu konuda biraz daha düşündükten sonra fikrini değiştirdi ve önceki kararını iptal etti. Ancak adam çoktan idam edilmişti. Cihangir bu kararından büyük bir pişmanlık duydu ve ölüm cezasına çarptırılan herhangi bir kişinin gün batımına kadar idam edilmemesini emretti. Bu, yargıca düşünmesi ve fikrini değiştirmesi için zaman vermek içindi.
Cihangir ayrıca hükümdarlığı sırasında birçok kez cinayet gibi ağır suçlar işlememiş birçok mahkûmun serbest bırakılmasını emretmiştir. Bunu Babür tahtına oturduktan kısa bir süre sonra yapmış ve uzun süredir hapiste olan bu tür bütün mahkûmları affetmiştir. 1610’da Gwalior Kalesi’ndeki bazı mahkûmların serbest bırakılmasını emretti. Burası özellikle soyluların tutulduğu yer olarak Babürlülerin en önemli hapishane kalelerinden biriydi. Ayrıca 1616’da Ranthambore Kalesi’ndeki bazı mahkûmların serbest bırakılmasını da emretti. Burası ölüme mahkûm edilenlerin gönderildiği bir Babür hapishanesiydi.
Cihangir 1618’de Ranthambore Kalesi’ni ziyaret etti. Amacı, kalenin ve mahkûmların durumunu incelemekti. Cihangir şiddet kullanmış olan veya tehlikeli suçlardan hüküm giymiş olanlar hariç burada hapsedilen herkesi serbest bıraktı.
Cihangir’in saltanatı kısa sürmüş olabilir. Onun dönemi, babası (Ekber) veya oğlu (Şah Cihan) kadar olaylı ya da görkemli olmamış da olabilir. Ancak Cihangir’in hükümdarlığı sırasında bir barış ortamı yaşanmıştı. Ticaret gelişmiş, çatışmalar en az düzeyde tutulmuş, büyük isyanlar da çıkmamıştı.
Cihangir’in altın adalet zinciri
Agra kalesi içindeki beyaz mermerden yapılmış sekizgen bir yapı olan Müsemmen Burc, Cihangir’in Adalet Zinciri (Adl-i-Zanjir) ile ünlüdür. Zincir, halk ile Cihangir’in kendisi arasında doğrudan bir bağlantı sağlaması için kurulmuştur. Agra kalesinin dışına gelen herhangi bir kişi, altmış tane çana bağlı olan zinciri çekmekte ve Cihangir’in kendisinden kişisel bir duruşma talep etmekte özgürdü.
Bu zincir gerçekten de çok büyüktü. İnanılması çok zor olan anlatılanlara göre 120 kilo altından yapılmıştı. Zincir oluşturulurken şöyle düşünülmüştü. Herhangi bir konuda adalet arayan herkes bunu çalacak ve imparatorun dikkatini hemen çekecekti. Bu çanı çalan oldu mu bilinmiyor.
İmparator Cihangir tüm Hindistan’da adalet duygusuyla tanınır ve bu nedenle halk tarafından sevilirdi. Buna örnek olarak yaşanmış bir olay şöyleydi. İmparatoriçe Nur Cihan ava çıktığında yanlışlıkla bir saray hizmetlisini okuyla vurarak öldürmüştü. Ölen kişinin dul eşi olan Rami Dhoban saraya gelmiş ve adalet çanını çalarak Cihangir’den adalet istemiştir. Cihangir, Rami’nin “bir cana karşılık bir can” talep ettiğini öğrendiğinde, Rami tarafından öldürülmek üzere kendisini öne sürmüştür. Bu fedakar ve adaletli davranış karşısında ve olayı yatıştıran bakanları aracılığıyla sorun çözülmüş ve Rami, İmparatoriçe ile Cihangiri affetmiştir.
