Khilji Hanedanlığı, yaklaşık 30 yıllık egemenlik süresi ile Delhi Bölgesini yönetmiş olan en kısa ömürlü hanedandı. Khiljiler, Memluk soyluları arasındaki bir çatışmadan faydalanarak iktidara geldi. Alauddin Khiljinin askeri reformları hanedanlığın en önemli başarılarından birisidir.
Khilji’lerin kökenleri belirgin değildir. Celal-ud-din Khilji’nin ataları aslen Türktü ve yüzyıllar önce Afganistan’a göç etmişlerdi. Zamanla yerel kültürlerle kaynaştılar, Afganlı’larla evlendiler. Delhi Sultanlığı döneminde Khilji’ler artık Türk kültürünü değil Afgan – Türk karışımı bir kültürü takip ediyordu. Ancak, hiçbir zaman Paştu dilini konuşmadılar, bu yüzden de Pashtunlar onları Türk olarak kabul ederdi.
Hanedanın yaptığı en iyi işlerden birisi kısa süren hükümdarlığı sırasında Moğol istilasını durdurmasıdır. Bunun için orduda ve devlet yönetiminde pek çok reformlar yapıldı. Bu reformlar, Sultan Giyas-ud-Din Balaban tarafından daha önce başlatılmış olan reformların genişletilmesiydi. Alauddin Khiljinin askeri reformları sayesinde Delhi Sultanlığı’na yönelik Moğol istilalarına karşı koyabilecek bir askeri güce sahip olundu.
(Alauddin Kılcı’nın ismi Khilji, Khalji, Halaci gibi çeşitli şekillerde yazılmaktadır.)
Alauddin Khiljinin Askeri Reformları
Saltanat ordusunun genişletilmesi bu reformların tam merkezinde yer alıyordu. Sultan Balaban zaten ordunun toplam büyüklüğünü arttırmış ve özellikle Moğol istilasına karşı savunmayı güçlendirmek için batı sınırında özel bir ordu kurmuştu. Sultan Alauddin Khilji bu reformları daha da genişletti ve orduyu büyüttü. Dönemin tarihçileri Delhi Sultanlarının orduya ne kadar çok insan alabildiğine hayret ediyordu. Komşu devletlerde Delhi Sultanlığı’nın askeri açıdan son derece güçlü olduğuna dair bir algı vardı. Örneğin Memlük Sultanlığı’nın vakanüvisleri Delhi Sultanlığı ordusunun 600 bin – 700 bin atlıdan (ve daha da fazla sayıda piyadeden) oluştuğuna inanıyordu. Bu şüphesiz abartılıydı çünkü Hindistan orduları genellikle çok sayıda muharip olmayan asker içerirdi.
Alauddin Khilji, Delhi Sultanlığı’nın çatışma zamanlarında göreve çağırabileceği devasa bir daimi ordu kurdu. Onun hükümdarlığı sırasında ordunun gerçek mevcudu 200 bin ile 300 bin atlıydı. Sultanlığın ordusu her zaman süvari temelliydi. Orduda iki temel atlı türü vardı. Ağır zırhlı “Murattab” ve hafif zırhlı “Duaspa”. Acil durumlarda daha fazla sayıda paralı asker ve piyade kuvveti göreve çağrılabiliyordu. Köylü sınıfının orduya alınması daha yaygın hale gelmişti. Bu büyük, profesyonel ve iyi eğitimli ordu, Alauddin Kılcı döneminde gerçekleştirilen reformların sonucuydu. Bu durum Delhi Sultanlığı’nın hem batıdaki Moğol istilalarına karşı savunma yapmasını hem de Orta Hindistan’a daha geniş çaplı seferler düzenlemesini sağladı.
Askeri işlerle ilgili reformlar
Böylesine büyük bir ordunun varlığı, ordunun hazır tutulmasıyla ilgili yeni sorunları da beraberinde getirdi. Bu kadar çok sayıda askere ödeme yapılması, bu orduyu ayakta tutmak için gereken erzak ve teçhizatı toplamak gibi işleri yapmak kolay değildi. Alauddin Khilji’nin dehası burada görüldü. Bu devasa orduyu kurmayı başarmakla kalmamış, aynı zamanda bunu çok düşük bir masrafla yapabilmiştir. Bunu ekonomik, tarımsal ve idari reformlarla gerçekleştirdi. Bu reformlar askeri reformlarla bağlantılıydı.
Yaptığı ilk değişikliklerden biri ordunun maaşlarının ödenmesi konusuyla ilgiliydi. Daimi ordunun çekirdeğine daha önce Delhi çevresindeki topraklardan hisse verilerek (jagir) şeklinde ödeme yapılıyordu. Alauddin Khilji bu uygulamayı kaldırdı. Atlıların devlete olan bağımlılığının azaltılmasının sonucunda askerlerin toprağa bağlanacağına, böylece daha fazla bağımsızlık kazanacaklarına ve bunun da isyanlara yol açabileceğine inanıyordu. Artık tüm orduya doğrudan nakit ödeme yapılıyordu ve bu da onları devlete bağımlı kılıyordu. Gelirin bir bölümü orduya teçhizat üreten üretimhanelere ödeme yapmak için ayrıldı.
Bir sonraki adım fon toplamaktı. Alauddin Khilji bunu gerçekten despotik bir şekilde yaptı ve gücü kendi elinde daha da fazla merkezileştirdi. Sultanlık içindeki mülk ve servete el koydu. Daha önce amcasına hizmet etmiş olan emirlerin bile mal ve mülklerine el konuldu. Özel mülkiyetin büyük bir kısmı devlet mülkiyetine dahil edildi. Vakıf kurumları (hayır kurumları) bile bundan hariç tutulmadı. Bu durum Alauddin Khilji’nin Delhi Sultanlığı’ndaki zenginliğin büyük bir kısmının kontrolünü ele geçirmesine ve daha sonra bunu ordu da dahil olmak üzere istediği yerlere yeniden dağıtmasına olanak sağladı.
Vergilendirme alanındaki reformlar devletin kaynaklarının artmasına yardımcı oldu. Toprağa dayalı verginin (Kharaj) toplam oranı daha önce görülmemiş bir düzeye (bazı bölgelerde % 50’ye kadar) çıkarıldı. Çiftlik hayvanları (Charai) ve yaşam alanları (Ghari) üzerinden de yeni vergiler alındı. Bu vergilerde kırsal bölgelerdeki Hindu aristokrasisinin muafiyetleri kaldırıldı. Vergi yükünün alt sınıflara aktarılmasına izin verilmedi. Vergiler devlet memurları tarafından doğrudan alt düzeydeki köy muhtarlarından tarh ve tahsil edilmeye başlandı. Tahsilat, ekilen arazinin büyüklüğüne göre yapılıyordu. Bu durum eski Hindu aristokrasisinin zayıflamasına ve daha alt düzeyde yeni bir aristokrasinin (Chawdhuri) yükselmesine neden oldu. Yolsuzluk ve zimmete para geçirme gibi olayları ortadan kaldırmak için yeni önlemler alındı. Artık daha fazla bölge, devlet tarafından doğrudan vergilendiriliyordu. Bu bölgelerden bazıları vergilerini doğrudan tahıl olarak ödeyebiliyordu. Bu, Delhi Sultanlığı’nın devasa ordusunu beslemek için büyük bir tahıl rezervi oluşturmasına olanak sağladı.
Alauddin Khilji dönemindeki en önemli reformlardan birisi, birçok temel malzeme üzerindeki fiyat kontrolüydü. Özellikle de ordu için gerekli olduğu düşünülen şeylerde bu gerekliydi. Buna temel gıda maddeleri, atlar, çiftlik hayvanları ve hatta köleler dahildi. Devlet tarafından sabit bir azami fiyat belirlendi. Mallar çevre eyaletlerden kent merkezlerine getiriliyordu. Tüccarların mallarını yalnızca belirli yerlerde satmalarına izin veriliyordu. İşlemin kanıtı olarak kullanılmak üzere bir sertifika düzenlenirdi. Her şey dikkatle belgeleniyordu. Pazarlarda sabit fiyatlarla satış yapıldığından emin olmak için istihbarat görevlileri gönderiliyordu. İstifçilik yaptığı veya fiyat kontrol önlemlerini ihlal ettiği tespit edilenler sert bir şekilde cezalandırılıyordu. Bu, Sultanlığın devasa ordusunu çok daha düşük bir maliyetle beslemesini sağladı.
Sonuç
Sultan Alauddin Kılcı döneminde Delhi Sultanlığı‘nda yapılan reformları özetlemek gerekirse. Askeri reformların bir parçası olarak ordunun büyüklüğü daha önce görülmemiş seviyelere çıkarıldı. Bunu takip eden ekonomik, tarımsal ve idari reformlar, askeri reformların bir uzantısıydı. Amaç, devasa boyutta, profesyonel, iyi donanımlı ve tedarikli bir askeri yapı oluşturmaktı. Bu, beklenenden daha az maliyetle başarıldı.
Orduya artık devlet tarafından doğrudan para ödeniyordu. Devletin bu devasa ordunun masraflarını karşılamak için kullanabileceği bütçe iki şekilde toplanıyordu.
1. Çoğu özel mülke zorla el konulması ve devlet mülküne dönüştürülmesi.
2. Vergilerin artırılması ve vergi reformu yoluyla vergilerden elde edilen gelirin artırılması.
Bu kaynakların büyük bir kısmı askeri işler için ayrıldı. Orduyu aktif tutmanın maliyeti köylülerin askere alınması gibi çeşitli yollarla azaltıldı.
Ordu için tahıl depoları oluşturmak üzere tahıl biçiminde vergilendirme gündeme getirildi. Orduyu beslemek için gereken temel malzemelerin, atların ve teçhizatın fiyatını düşürmek için fiyat kontrol politikaları uygulandı. Bu politikalar, gücün Sultan Alauddin Khilji’inin elinde merkezileşmesine yaradı; çünkü güç, çevredeki aristokrasiden (çoğunlukla Hindu) merkezdeki Sultanlığın yeni elitine (çoğunlukla Müslüman) kaydırıldı. Tüm bunlar, doğrudan Sultan Alauddin Khilji‘nin komutası altında olan güçlü bir ordunun ortaya çıkmasına yardımcı oldu.
